Regl İznini Konuşmamız Gerekiyor

Son günlerde ülkemizde de bolca konuşulmaya başlanan regl izniyle ilgili gelişmeler var! İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, bu konuda bir kanun teklifi hazırlayarak TBMM’ye sundu. Ayrıca sosyal medya üzerinde giderek güçlenen bir #reglizni imza kampanyası sürdürülüyor. Ankara Barosu ise ayda 1 gün regl izni verilmesini kararlaştırdı.

Regl sancısı kadından kadına, aydan aya farklılık göstermekle birlikte çalışmaya engel olabilecek yoğunlukta olabiliyor. Ayrıca menstrasyonun yol açtığı yorgunluk, bitkinlik ve ruhsal gerginlik de çalışmaya engel teşkil edebiliyor. CNN’de yer alan ve 30.000’in üzerinde kadın üzerinde yapılan bir çalışmaya göre, regl sancısı, yılda dokuz gün verimlilik kaybına neden oluyor. (1) Bazı işletmeler, bu verimlilik kaybı nedeniyle kadın çalışanları işe almaktan kaçınır hale gelebilir. Dolayısıyla kadın hakları adına çok makul olan bu istek kadınların maddi özgürlüklerini kaybetmelerine de yol açabilir. Oldukça derin bir konu, değil mi?

Peki Ama Dünya Ne Durumda?

Konuyla ilgili en güncel gelişme İspanya’dan… Ülkedeki sol koalisyon hükümeti, regl dönemindeki kadınlara, devlet tarafından finanse edilen bir “ücretli izin” sunan ilk yasa tasarısını geçtiğimiz aylarda onaylamıştı. (2) Bu yasa, İspanya’yı Avrupa’da bu konudaki en öncü ülke kılıyor.

Japonya’da ise regl izni, “Endüstriyel bir hak” olarak kabul ediyor. 1947’den beri yürürlükte olan Japonya Çalışma Standartları Yasası’nın 68. Maddesi’ne göre kadın işçilerin bunu talep etmesi yeterli; herhangi bir tıbbi belge gerekmiyor. Ancak işverenlerin takdir yetkisi söz konusu; izinleri tam gün, yarım gün veya saatlik olarak verebiliyor. Fakat pek çok kadın yasadan yararlanmıyor. Yaklaşık 6.000 şirket üzerinde uygulanan ankete göre, buna uygun çalışanların sadece % 0,9’u regl izni almış durumda. (3)

Filipinler’deki La Union eyaletinde yürürlüğe giren yeni bir politika da çalışanlarına rahat bir nefes aldırıyor. Çalışanlar artık regl oldukları günlerde uzaktan çalışmayı tercih edebiliyor. Ayda iki gün olarak verilen bu hakka ek olarak, eyalet hükümeti de her ofise regl kitleri sağlıyor. (4)

Sadece İzin Yeterli Değil, “Ücretli İzin” Olmalı

Bir diğer örnek ise Afrika’dan; Zambiya’da regl izni hakkı, 2017’den beri yasayla korunuyor. Bu yasa, kadın işçilerin, sağlık raporu sunmalarına veya işverenlerine herhangi bir sebep göstermelerine gerek kalmadan her ay bir gün izin almalarına olanak tanıyor. (5) Buna karşın ülkede regl bir tabu olarak görüldüğü için izin, kadının çocuğu olsun ya da olmasın “Anneler Günü” olarak adlandırılıyor.

Bir diğer Uzak Doğu ülkesi Güney Kore ise çalışanın talebi üzerine ayda bir gün izin verilmesini öngören Çalışma Standartları Yasası’nın 71. maddesini 2001’de onaylamış durumda. Ancak bu izin ücretsiz bir izin. Bu yüzden kadınlar bu izni isteme konusunda isteksiz davranıyor. Çoğu da bu iznin ne anlama geldiğini bilmiyor ya da bu yasanın farkında değil. (6)

Endonezya’da da bu tip bir yasa 1948’den beri yürürlükte; ayda iki gün izin hakkı var. Ancak bu ülkede de regl bir tabu niteliğinde. Bir ankete göre Endonezya’da regl izni almak, utanç kaynağı olarak görülebiliyor. (7) Bu yüzden pek çok kadın ağrı çekse de çalışmaya devam ediyor.

Tayvan’da ise durum biraz karışık; 2002’de yürürlüğe giren ve 2013’te değiştirilen yasa kapsamında regl döneminde işini yapmakta güçlük çeken çalışanlar, normal ücretlerinin yarısını almak koşuluyla her ay bir gün izin alabiliyor. Ancak hastalık izninden sayılmaması için yılda en fazla üç gün regl izni alma hakkı var. (8) Sanki kadınların yılda üç kere regl olmayı tercih etme hakkı varmış gibi…

Şirketler Sorumluluk Alabilir

Bununla birlikte dünyanın dört bir yanındaki bazı şirketler, kanuni zorlanmayı beklemeden kadınlara regl izni veriyor. Bunlar arasında, çalışanlarına 12 günlük regl ve menopoz izni veren Victorian Women’s Trust; 10 günlük regl izni sunan Hindistan merkezli yemek dağıtım şirketi Zomato ve ayda bir güne kadar izin veren Fransız kooperatif La Collective var. (9) Bu örnekler tabii ki çoğaltılabilir. (Türkiye’de bu izni veren şirketleri alta yorum olarak bırakabilirsiniz.)

Sonuç olarak bu iznin, tüm dünyada kesinlikle ücretli izin olarak uygulanması gerekiyor. Çünkü regl, keyfi bir mesele değil. Bununla birlikte sağlık ve hijyen herkesin hakkı; iş yerlerindeki tuvaletler ve ofise gelene kadar kat edilen yollar, regl dönemindeki kadınlar için hijyenik koşullar sunmuyor olabilir.

Bu sırada devletlerin, kadın vatandaşlarına böyle bir ayrıcalığı temel hak olarak sunması, konuyu es geçme olasılığı bulunan şirketlerin inisiyatifine bırakmaması açısından büyük önem taşıyor. Devletin yönlendirmesini beklemeden bu konuda adım atma cesaretini göstermiş ve belki de bu yazıyla birlikte gösterecek şirketlere teşekkürü bir borç biliriz.

Kaynakça